Kształt książki. Dlaczego książka jest prostokątna i dlaczego jest nam z tym dobrze?

„I’m in love with the shape of you”, czyli „Jestem zakochany w twoim kształcie” śpiewa Ed Sheeran jakiejś kobiecie, a namiętny(!) czytelnik i bibliofil - książce, która od wieków jest najczęściej prostokątna w widoku od przodu. Jest to fakt tak mocno zakorzeniony w ludzkiej świadomości, że nie polemizuje się z nim ani nie zastanawiamy się, dlaczego tak jest.

A jest to niezwykle ciekawe zagadnienie, przy którym warto jest się zatrzymać, bo przyczyny dzisiejszego kształtu książki są aż trzy.

W otchłani mroku, Marek Krajewski / Wrocław

Moja ocena: 7/10

Dzisiejszy Wrocław to piękne miasto, które jest jednym z największych ośrodków kulturalnych i intelektualnych naszego kraju.

Jego specyficzny klimat i urodę tworzą między innymi zabytkowe kamienice wybudowane w XIX i początkiem XX wieku w różnych stylach architektonicznych. Pomimo poważnych wojennych zniszczeń zachowało się ich ponad 8 tysięcy! Jest to największe skupisko tego typu budownictwa w Polsce i jedno z największych w Europie. Dzięki temu, że sukcesywnie poddawane są renowacji, wiele z nich wygląda imponująco i przepięknie.

Jednak w 1947 roku Wrocław był szary, zniszczony i niebezpieczny. Jeśli tylko zechcemy, to przez ówczesne ulice możemy podążyć za Edwardem Popielskim, bohaterem serii książek Marka Krajewskiego, do której należy „W otchłani mroku”.

Targi antykwaryczne w Wielkiej Brytanii

Targi książek odbywają się corocznie już w kilku miastach w Polsce w różnych terminach. Czytelnicy mają zatem wiele możliwości, by spotkać się z autorami i kupić najnowsze książki. Co jednak z miłośnikami wydań dawnych i tych starych książek edytorsko dopracowanych (co dziś niestety nie bywa standardem)? Może byłoby dobrym pomysłem zorganizowanie choć raz w roku takiego wydarzenia?

W Wielkiej Brytanii co tydzień lub dwa przez cały rok w jakimś mieście odbywają się targi antykwaryczne. I na każdym są tłumy odwiedzających!

Kultura rozmów w Internecie nie tylko o książkach

Rozmowa w publicznej sferze Internetu dotyczy głównie przekazywania sobie wzajemnie informacji oraz wymiany poglądów. Pozyskiwanie w ten sposób wiedzy jest w dzisiejszych czasach niesamowicie popularnym, bo prostym i dogodnym sposobem. Aby sposób taki przysparzał nam jedynie korzyści, nie może dostarczać negatywnych emocji. Dochodzi jednak do nich bardzo często w momentach, gdy podczas wymiany zdań nerwy biorą górę i determinują tok rozmowy. Nie jest to pozytywnym skutkiem dla żadnej ze stron. Niestety, w Internecie jesteśmy świadkami lub uczestnikami kłótni zbyt często, nawet jeśli to nie my inicjujemy sprzeczkę.

Turystyczna biblioteczka z XVII wieku - prekursor czytnika

Turystyczna biblioteczka z XVII wieku

Podróżujący czytelnicy w dzisiejszych czasach mają niebywałą wygodę w postaci czytników książek. Ale tradycjonaliści wolą taszczyć papierowe wydania w bagażu. Nie od dziś! Cztery jakobińskie podróżnicze biblioteki wykonane w Anglii na początku XVII wieku (dwie z nich są obecnie w Wielkiej Brytanii i dwie w Stanach Zjednoczonych) uważane są za pierwszy rodzaj przenośnej biblioteki. W kolejnych stuleciach podobne podróżne biblioteczki stosowane były często.

Zaginiony pamiętnik Don Juana, Douglas Carlton Abrams / Sewilla

Moja ocena: 6/10

„Zaginiony pamiętnik Don Juana” w Sewilli,
mieście w którym łączą się style
południowoeuropejskie i arabskie.

„Kto nie widział Sewilli, nie widział cudu” zaczęto mówić w złotym okresie miasta - w XVI wieku, kiedy prawdopodobnie żył tam sławny uwodziciel Don Juan Tenorio. Sewilla zachwyca też dzisiaj. Specyficzną atmosferą w której czuć dawne czasy, wąskimi uliczkami, niezwykłą architekturą, roztańczonymi ulicami dzięki zmysłowemu flamenco, oryginalnymi ręcznie malowanymi kafelkami azulejos na każdym kroku, drzewkami pomarańczowymi. Odurza słońcem i rozpieszcza winem o smaku dorodnej kuli winogrona zaprawionej ekscytacją.

Biblia Nyska - przepiękny manuskrypt z XIV wieku

Biblia Nyska

Mało znany egzemplarz przepisanej w języku łacińskim i bogato zdobionej ręcznie księgi, której 496 kart wykonanych jest z pergaminu (czyli podłoża pisarskiego ze skóry zwierzęcej) jest w posiadaniu Muzeum Powiatowego w Nysie w województwie opolskim.

Kwiat lotosu, Maria Rodziewiczówna

Moja ocena: 10/10

Kwiat lotosu, Maria Rodziewiczówna

Jak bardzo zwodnicza jest okładka „Kwiatu lotosu” wydanego przez Edipresse!

Przede wszystkim powieść ta nie powinna być klasyfikowana jako literatura kobieca, ponieważ porusza zagadnienia ogólnoludzkie, które nie mogą być dzielone podług płci.

Tytuł nie jest określeniem piękności lica damy w koronkach widocznej na okładce, która nota bene w książce nie występuje, bo kwiat lotosu jest tutaj odniesieniem do buddyjskiej mantry wypowiadanej w celu przekształcenia negatywnych odczuć w drodze do oświecenia. Lotos jest w religii indyjskiej symbolem czystości duchowej oraz życiowego celu i to właśnie definiuje ideę powieści, jaką jest kwestia wolności umysłu i duszy człowieka. 

Główny bohater pragnie osiągnąć ją odrzucając normy i zasady społeczne. Czy rzeczywiście tędy droga?

Co tak naprawdę wynalazł Gutenberg i jak się to dla niego skończyło

Johannes Gutenberg
(źródło: domena publiczna)

Obiegowa opinia mówi, że Niemiec z Moguncji Johannes Gutenberg wynalazł druk, a w szczególności ruchomą czcionkę. A g… ekhm… wcale nie prawda!

Ruchoma czcionka została użyta już na początku XI wieku w Chinach przez 畢昇(😄 czytaj: Bi Sheng). Rzemieślnik ten ukształtował w glinie z osobna każdy pisemny znak graficzny, a potem je wypalił, by stwardniały. Dzięki temu uzyskał stemple wielokrotnego użytku, które można było dowolnie zestawiać w celu uzyskania różnorodnych tekstów. Czcionki metalowe, podobne do tych, jakie zastosował Gutenberg, były używane w Chinach i Korei już w XIII wieku. 
Dalekowschodnie kultury nie miały jednak prasy drukarskiej!

Moje skradzione życie, Renée Villancher

Książka "Moje skradzione życie"

Gdyby „Moje skradzione życie” było powieścią, to uznałabym, że autorka straciła umiar zsyłając tak wiele nieszczęść na swą Bogu ducha winną bohaterkę. Los nie może być przecież aż tak niesprawiedliwy! Jednak wspomnienia Renée Villancher nie są wynikiem fantazji, a opowieścią o jej tragicznym życiu. Życiu, które było rezultatem miłości do pięknego Iwana. Młoda Francuska wyruszając z rosyjskim mężem i ich córeczką do Związku Radzieckiego miała obiecany raj. Obiecanki…

Sklepy cynamonowe, Bruno Schulz

Moja ocena: 9/10

Na krawędzi jawy i snu

Przebiegając jak w gorączce po ulicy Krokodyli i wchodząc do kolejnych tak podobnych do siebie sklepów w poszukiwaniu tego jednego, o którym wcześniej wydawało nam się, że atmosfera w nim jest w jakimś sensie dwuznaczna z powodu dziwnego zachowania subiekta i pań tam pracujących, czujemy jak obraz w naszej głowie gęstnieje i staje się coraz bardziej mglisty. Tak samo, jak we śnie, którego nie w pełni potrafimy sobie przypomnieć, bo ta ulica jest o „połowicznym i niezdecydowanym charakterze jej rzeczywistości”. Zresztą tak, jak cała fabuła „Sklepów cynamonowych”.

Skarby Biblioteki Brytyjskiej w Londynie

(Treasures of the British Library)

The British Library, Londyn

Stała ekspozycja „Skarby Biblioteki Brytyjskiej” to raj dla bibliofila.

Określenie „bibliofil” pochodzi od greckiego biblos – książka oraz phileo – kocham i oznacza… oczywiście miłośnika książek(!), który nie tylko lubuje się w samym zbieraniu, ale zna ich wartość kolekcjonerską lub ściśle tematyczną z interesującego go zakresu.
Jeśli jesteś takim właśnie czytelnikiem, to narodowa biblioteka w Londynie, jedna z największych w świecie, czeka na Ciebie!

Duet. Opowieść o Klarze i Robercie Schumannach, Elisabeth Kyle

Moja ocena: 5/10

Duet. Opowieść o Klarze i Robercie Schumannach

Podobno w każdym z nas tkwi geniusz lub ponadprzeciętne umiejętności w jakiejś dziedzinie. W każdym! Kwestia znalezienia tego w sobie. Hmm, tylko jak?

Może byłabym mistrzynią biathlonu, gdybym tylko spróbowała tego sportu. A może byłabym świetna jako poszukiwacz opali w Australii, gdybym tylko tam poleciała albo mogłabym zostać wirtuozem waltorni, której dotychczas nie miałam w ręku?

Bohaterowie książki „Duet” autorstwa Elisabeth Kyle mieli to szczęście, że znaleźli swoje powołanie i pasję. Powieść napisana jest z punktu widzenia Klary Wieck poczynając od jej dzieciństwa. Któż przypuszczałby, że dziewczynka nie potrafiąca mówić aż do 4 roku życia, po dotknięciu klawiszy fortepianu przemówi i… stanie się wybitną pianistką już jako kilkulatka?

Miejsce Urodzenia Szekspira w Stratford-Upon-Avon

(Shakespeare’s Birthplace)

 

Dom rodzinny Szekspira, Stratford-Upon-Avon

Czas ukrywa, zamazuje i przeinacza zdarzenia, których często nie możemy już dociec…

Z powodu tego iż William Szekspir, który uważany jest za jednego z najwybitniejszych angielskich twórców literatury, urodził się w XVI wieku, nie wiemy o nim wszystkiego i nie wiadomo czy odkryjemy kiedykolwiek niektóre z tajemnic historii. Dlatego niezwykle istotne jest zachowywanie dziedzictwa dotyczącego tak wybitnego dramaturga. Jednym z miejsc pielęgnowanych przez Anglików jest dom rodzinny Szekspira w Stratford nad rzeką Avon. To tam urodził się i wychowywał przyszły Wielki Bard.

Sumienie, Zbigniew Nienacki

Moja ocena: 8/10

Sumienie, Zbigniew Nienacki

„Sumienie może boleć, jakby było otwartą raną. Po jakimś czasie ów ból sumienia przenika do każdej myśli, w ustach nosimy uczucie niesmaku. 

Nocami budzi dławienie w gardle...".

Tak poważne zagadnienie u autora znanego z powieści dla młodzieży? Większość z obecnych ponad-40-latków zna Zbigniewa Nienackiego za sprawą jego serii o panu Samochodziku oraz filmów nakręconych na jej podstawie. Bywają też miłośnicy historyczno-fantastycznej serii „Dagome iudex”, ale pisarz jest autorem również erotyków oraz sztuk teatralnych. 

Czytelnicza tolerancja, czyli o literaturze popularnej i pięknej

Według Słownika Języka Polskiego definicja tolerancji zamyka się w określeniu: poszanowanie poglądów innych niż nasze lub przyzwalanie na coś, z czym się nie zgadzamy.

Literatura piękna i literatura popularna

Zatem czy jesteś czytelnikiem tolerancyjnym wobec osób czytających inne gatunki? Czy kupisz swojej mamie na urodziny książkę autorki, której twórczość uważasz za słabą, nawet jeśli wiesz, że właśnie takim prezentem sprawił(a)byś jej największą radość? Czy sprezentujesz bratu kryminał pisarza, jakiego nie lubisz? Czy raczej w takich sytuacjach starasz się przekonać bliską osobę do innej literatury, np. tzw. wyższej?

Moim zdaniem najważniejsze jest, aby pamiętać, że

De gustibus non est disputandum

jak mówi łacińskie powiedzenie, czyli „gusta nie podlegają dyskusji”!

Bohiń, Tadeusz Konwicki

Moja ocena: 7/10

Bohiń, Tadeusz Konwicki

Lubicie słuchać rodzinnych historii? Starsi ludzie mają w zwyczaju wracać wspomnieniami do swojej przeszłości. Czasami wystarczy odrobina cierpliwości i zainteresowania z naszej strony, by wydobyli z siebie tajemnice, powiedzieli o historiach, o jakich w udziale nie podejrzewalibyśmy ani ich, ani ich rodziców czy dziadków (ja w taki sposób dowiedziałam się o horrorze rzezi wołyńskiej). Często są to opowieści warte przeniesienia na karty książki. Tak właśnie zrobił Tadeusz Konwicki, prozaik i reżyser, z historią swojej babki Heleny, której niestety nigdy nie poznał.

Recenzja, opinia, ocena – czym się różnią?

Jak często czytacie wrażenia innych czytelników o książkach, które macie na oku?

Korzystacie z LubimyCzytac.pl, z serwisu Granice.pl czy może z anglojęzycznego goodreads.com? Moim zdaniem są to bogate źródła opinii o lekturze, ale… (o tym „ale” napiszę więcej poniżej). A może mało lubiane już zapytanie „Czy warto?” zamieszczone na Facebook’u daje Wam najpełniejsze wyobrażenie o danym tytule? Czy jednak blogi są dla Was najbardziej wartościowym źródłem informacji? Chyba, że to agresywny marketing potrafi wpłynąć na Wasze decyzje? Oby nie…

Wieczerza z ziół, Catherine Cookson

Moja ocena: 6/10

Wieczerza z ziół, Catherine Cookson

Do umiejętności podejmowania prawidłowych życiowych wyborów człowiek często musi dorastać dłużej niż do pełnoletności. Niejednokrotnie ta wiedza przychodzi dość późno, bo dopiero zderzenie z brutalnością świata otwiera nam oczy. Szczęśliwi, którzy już w młodym wieku wiedzą, jakie jest ich życiowe powołanie i udaje się im je realizować bez szkody dla innych.

Świat Szekspira - teatr Shakespeare’s Globe w Londynie

Shakespeare's Globe w Londynie

Jednym z pierwszych stałych teatrów założonych w Londynie (podczas równolegle działających licznych wędrownych artystów) był The Theatre zbudowany w 1576 roku. Od 1594 roku wraz z grupą o nazwie „Trupa Lorda Chamberlaina” pracował w nim przybyły z miasteczka Stratford-Upon-Avon William Szekspir. Grupa ta występowała nawet przed samą królową Elżbietą.

Dywizjon 303, Arkady Fiedler / Londyn

Moja ocena: 9/10

Bohaterowie książki i bohaterowie życia

"Dywizjon 303" Arkadego Fiedlera.
W tle myśliwiec Hurricane, którym latał dowódca dywizjonu Witold Urbanowicz.
Zdjęcie wykonane w Muzeum-Bunkrze Bitwy o Brytanię w zachodnim Londynie

Jaka może być książka o ogromnych, latających, zimnych maszynach siejących grozę już samym swym strasznym dźwiękiem? Pewnie, jak sam autor ją określił - sprawozdaniem. W moim wcześniejszym mniemaniu - suchą relacją, książką dla dużych czy małych, ale tylko chłopców. Bo jakże opisać bitwę myśliwskich samolotów i bombowców? Można inaczej! Plastycznie, poetycko i emocjonalnie, przy czym jednocześnie ujmując konkretne dane, jak zrobił to Arkady Fiedler. Okazuje się, że był to pisarz potrafiący wspaniale opowiadać stosując trafne i wymowne porównania.

Pisarze w Narodowej Galerii Portretów w Londynie

(The National Portrait Gallery, London)

Narodowa Galeria Portretów w Londynie

Jest takie miejsce gdzie nocą, gdy w domach gasną światła i gdy pustoszeją sale muzeów, najznamienitsi pisarze żyjący wśród nas wiecznie dzięki pozostawionej po sobie spuściźnie, pomimo tego, że ich doczesne szczątki dawno zamieniły się w proch, wciąż mogą między sobą prowadzić rozmowy. Więcej! Nie tylko między sobą, ale w doborowym towarzystwie wraz z naukowcami, aktorami, politykami oraz władcami. Za dnia jedynie w milczeniu patrzą nieruchomym wzrokiem na chcących obejrzeć ich ludzi, ale wierzę, że gdy zapada zmrok, duchy galerii ożywają. Gwar musi być wtedy niesamowity, ponieważ The National Portrait Gallery w Londynie jest ogromną kolekcją wizerunków w postaci obrazów, grafik, zdjęć, miniatur oraz popiersi znanych osób począwszy od średniowiecza do teraz.

Proces, Franz Kafka

Moja ocena: 7/10 

Karykatura rzeczywistości

Proces, Franz Kafka

Czym innym jest, gdy literacki absurd niepokoi lub śmieszy, a co innego jeśli ma on odzwierciedlenie w rzeczywistości. Odkrycie tego zaskakuje i uświadamia własną bezsilność wobec niepisanych zasad podkopujących dumę człowieka. Może też doprowadzać do ogromnej irytacji podczas lektury! Na tę jej bliskość prawdzie. Bo absurd to założenie „Procesu” Franza Kafki. Słowo to jest określeniem każdej, naprawdę każdej zapisanej przez autora karty tej powieści. 

Londyńskie antykwariaty

Najbardziej znaną ulicą w Londynie jest dla miłośników książek Charing Cross. Jej teren obfituje w księgarnie i antykwariaty oferujące szeroką gamę pozycji o różnorodnej tematyce i szerokim zakresie czasu wydania. Nawet edycje z przełomu XIX i XX wieku, czyli książki stuletnie(!) można kupić za kilka funtów. 

Perswazje, Jane Austen

Moja ocena:  9/10

Skutki społecznej presji

Perswazje, Jane Austen

Choć sama książka nie jest „ze strychu”, to jej wnętrze już tak.

Dziś nie obowiązują tytuły szlacheckie, nie nosimy na co dzień długich sukien i wachlarzy, nie obowiązują tak sztywne konwenanse, jak na przełomie XVIII i XIX wieku w Anglii. Pomimo tego, przesłanie „Perswazji” jest ciągle aktualne, tak jak i innych powieści Jane Austen, bo ludzkie emocje zawsze zależne są od relacji z innymi. Za to też autorka została uhonorowana w Wielkiej Brytanii w 2017 roku poprzez umieszczenie jej na 10 funtowych banknotach. Uzasadnienie mówiło, że jej „powieści są uniwersalne i przemawiają z taką samą mocą teraz, jak i wtedy, gdy były publikowane po raz pierwszy”.

Studio filmowe Harry Potter w Londynie

Pełna nazwa to

„Warner Bros. Studio Tour London. The Making of Harry Potter”.

Nie trzeba być fanem „Harrego Pottera”, aby zostać oczarowanym przez to miejsce.

Niezależnie od tego czy uwielbia się serię książek „Harry Potter” (i serię filmów nakręconych na ich podstawie), czy uważa się je za „jedynie” literaturę dla starszych dzieci, to nie można zaprzeczyć, że jest to fenomen, który odciągnął rzesze młodzieży od komputerów i przyciągnął tłumy do księgarń. Faktem jest, że J.K. Rowling nie dokonała niczego odkrywczego, bo czerpała obficie z mitologii oraz wcześniejszej literatury. Zrobiła to jednak niezwykle wyjątkowo, bo pomimo znanych niemal powszechnie jej inspiracji, to w książkach "Harry Potter" czuć powiew czegoś nowego i … w miarę prawdopodobnego przy uruchomieniu kropli wyobraźni. Jej opowieści wsysają czytelników w magiczny, a jednak w jakiś sposób bliski młodym ludziom, intrygujący świat. Skutecznie porywa również starszych czytelników.

Placówka, Bolesław Prus

Moja ocena: 8/10

 "Placówka" Bolesław Prus

Na czas czytania „Placówki” zamieszkamy w chacie gospodarza Ślimaka. Nie ma tam wygód, ale jest ciepło, czysto i syto. Choć jeszcze nie każda izba ma podłogę, a jedynie klepisko, to właściciel nie na powodów do wstydu. Z niewielkiego gruntu potrafi utrzymać swoją rodzinę: żonę i dwóch synków, a nawet ma do pomocy parobka i „dziewuchę”. Dobrze byłoby posiadać więcej, ale ryzyko zawsze niesie ze sobą... ryzyko. Dlatego niekiedy to jego „baba” musi pokierować decyzjami męża.

Domowa biblioteczka - hotel czy dom dla książek?

Czyli o tym, że typ posiadacza też jest w stanie tworzyć rozsądnie domową biblioteczkę

Uwielbiam ogarniać wzrokiem swoją domową biblioteczkę, czasem przekartkować przeczytaną już pozycję czy zaplanować kolejność następnych lektur, pogłaskać. To typowe zachowanie miłośnika książek. Dopóki wystarczało mi miejsca na regałach, zajmowałam się ich zbieraniem. Nie lubiłam pozbywać się jakiejkolwiek książki, która trafiła pod moje skrzydła. Znacie to, prawda?

Nastąpił jednak moment, kiedy przyszło otrzeźwienie. Miało to miejsce, gdy nastąpiły trzy istotne powody wymuszające konieczność ograniczenia kupowania kolejnych pozycji. Decyzje takie mogą jednak być podejmowane również świadomie. „Wystarczy” uzbroić się w silną wolę. Tak, wiem… ale szansa jest, gdy są sposoby. Opowiem Wam o nich. Traktuję je jako trzy bazowe punkty pozwalające na rozsądne kolekcjonowanie.

Zamorska Jagiellonka, Hanna Muszyńska Hoffmannowa

Moja ocena:  7/10

Polska księżniczka z lodu

Przenieśmy się w czasie do okresu, gdy językiem międzynarodowej komunikacji była łacina, gdy egzekucje wciąż były publiczną rozrywką, choć to już nie średniowiecze, a polityczne małżeństwa łamały serca możnych. W zamorskiej zimnej krainie spotkamy nie mniej zimną księżniczkę (bo nikt nigdy nie widział jej rozpaczającej). Nie, to nie Królowa Śniegu, a Katarzyna Jagiellonka rodem z Polski.

Myszy i ludzie, John Steinbeck

Moja ocena: 8/10

Kupujesz bilet na przedstawienie, na którym była już niemal połowa mieszkańców Twojej miejscowości i wszyscy je polecają. Siedzisz na widowni i zastanawiasz się, co oni wyjątkowego w tym widzieli. Aż następuje moment, w którym wybucha bomba, a po niej... kurtyna opada pozostawiając Cię zastygłego z otwartymi ze zdziwienia ustami.

Podobnie jest z fabułą książki „Myszy i ludzie”. 

Zdążyć przed Panem Bogiem, Hanna Krall

Moja ocena: 5/10

"Zdążyć przed Panem Bogiem", Hanna Krall

W czasie II wojny światowej w warszawskim getcie żydowskim zginęło lub zmarło z głodu i wycieńczenia ponad 90 tysięcy osób, a około 300 tysięcy wywieziono stamtąd do obozu koncentracyjnego w Treblince, gdzie zostali zamordowani. Okropne liczby, prawda? Jednak sama liczba nie daje obrazu poszczególnych osobistych tragedii każdego wliczonego w te sumy człowieka.

Tulipanowa gorączka, Deborah Moggach

Moja ocena: 9/10

Gorączka uczuć, tulipany i obrazy

"Tulipanowa gorączka"

„Tulipanowa gorączka” to nie tylko tytuł książki Deborah Moggach, ale i fakt z historii Holandii. W pierwszej połowie XVII wieku miała tam miejsce prawdziwa tulipomania.
Dziś tak popularne kwiaty kwitnące w niemal każdym ogródku, stały się wtedy modne nawet na francuskim dworze; były pożądane, poszukiwane i niezwykle drogie. Tendencja wzrostowa doprowadziła do handlu cebulkami na zasadzie swoistych papierów wartościowych. Ceny dochodziły do zawrotnych kwot, nawet do równowartości domu w Amsterdamie.